پرستار؛ یک روح در هزار تن

در تقویم ملی ایران سالروز ولادت حضرت زینب (س) به عنوان الگو و اسطوره صبر و شکیبایی روز پرستار نامیده شده‌است و هر سال در این روز به پاس فدارکاری‌ها، بی‌خوابی‌ها، محبت‌ها، مهربانی‌ها و سختی شغلی این قشر، از آنها قدردانی زبانی و کاغذی صورت می‌گیرد و این روند درسال‌های اخیر همچنان ادامه داشته و دارد بدون اینکه تصمیم و برنامه اساسی برای حل مشکلات آنان در زمینه‌های مختلف شغلی و رفاهی اتخاذ شود، طوریکه حتی دوران کرونا هم که پرستاران ایثارگری و از جان گذشتگی کردند، نتوانست تصمیم‌گیران را قانع کند تا راه حلی دائمی برای حل مشکلات و راضی نگهداشتن آنان بکارگیرند.

هرچند در زمان کرونا امتیازاتی موقتی برای پرستاران در نظر گرفته شد اما دیر زمانی نپایید و در، دوباره بر همان پاشنه قبلی چرخید و این وضعیت باعث شد تا بسیاری از فعالان این رشته شغلی به امید دستیابی به حقوق و رفاه بیشتر چشم به دور دست‌ها بدوزند و کریدور شغلی پرستاری به علل گوناگونی خلوت شود.

مهمترین دلایل کوچ پرستاران ایرانی به دیگر نقاط دنیا حجم بالای کار، فشارهای روحی زیاد، حقوق و رفاهیات کم نسبت به سختی‌ها و زیان‌های شغلی، شرایط نامساعد موجود در مراکز درمانی و ناملایمات اجتماعی است که مغفول ماندن این مصائب و سختی‌ها از نظر مردم و مسئولان جانشان را به لب رسانده و مجبور به ترک شغل و جلای وطنشان کرده‌است.

خودفراموشی با عشق به نجات همنوعان

غلیان احساسات درونی در مواجهه با مصائب و دردهای بیماران، سوء رفتار همراهان بیمار و مراجعان، کمبود نیرو، پایین بودن حقوق در مقابل شیفت‌های طولانی و طاقت فرسا، تورم و تامین نیارهای مالی، عدم رسیدگی و حضور بموقع در کانون خانواده در مواقع نیاز همه و همه زخم‌هایی است که بر پیکر و روح ایثارگر پرستاران می‌زند و او باز هم به نام عشق در ایستگاه پرستاری حاضر می‌شود.

آغاز روز برای یک پرستار از پیچ و خم‌های زیادی عبور می‌کند تا به ایستگاه پرستاری می‌رسد زیرا بیشتر آنها پدر، مادر، همسرانی هستند که همچون دیگر افراد جامعه با حال خوش و ناخوش صبح خود را آغاز می‌کنند اما آنچه بدیهی است برای سپیدجامگان نباید چیزی جز لبخند به نمایش گذاشته شود.

پرستار تازه کار شاغل در بیمارستان شهدای خلیج فارس بوشهر گفت: من در حقیقت بازیگری هستم در لباس سپید، برای همسر و فرزندم، بیمار و همراهش، باید نقش لبخند را بر چهره‌ام حک کنم و این کار را اول در آینه از خودم شروع می‌کنم زیرا با این حجم غمی که روزانه در بیمارستان می‌بینم چیزی جز اندوه بر چهره‌ام نخواهد ماند.

دانیال ادامه داد: پرستاری، چیزی بیش از یک واژه و شغل است و اگر عشق و علاقه به نجات جان انسان‌ها نباشد حقوق و مزایای این کار خیلی کمتر از آن است که بشود با شرایط موجود در جامعه، به آن به چشم راه درآمد مناسب برای آینده خود و خانواده نگاه کرد و در حقیقت یک پرستار در قبال ناچیزترین مبلغ که اکنون ماهیانه ۱۵ میلیون تومان است، خودش را وقف سلامت جامعه می‌کند.

“مولود” که اکنون ۱۸ سال از آغاز کارش در حرفه پرستاری می‌گذرد به ایرنا گفت: من مادرم، پیش از تحویل گرفتن شیفتم در بیمارستان، تعلق خاطرم به خانه، همسر و دختر خردسالم را پشت در خانه می‌گذارم، اگر در زمانی که این رشته را برای دانشگاه انتخاب می‌کردم کسی به من می‌گفت که باید توانایی چنین کاری را داشته باشم نه تنها باور نمی‌کردم بلکه از هراس این آینده‌ای که اکنون در آن قرار دارم، رشته پرستاری را انتخاب نمی‌کردم.

او بغضش را فرو خورد و ادامه داد: مگر می‌شود چشم‌های فرزندم را برای ثانیه‌ای فراموش کنم که ملتمسانه از من می‌خواهد شب را در خانه پیشش بمانم در حالی که برای انجام شیفت شبانه خانه را ترک می‌کنم.

وی اضافه کرد: بسیاری از شب‌هایی که شیفت هستم با دلی سنگین و غمناک از مشکلات خود، بدون هیچ چشم داشتی و با لبخند بر زخم دیگران مرهم می‌گذارم زیرا می‌دانم آنها برای برگشتن به آغوش خانواده کسی را جز من و همکارانم ندارند.

دریا که چند سالی است پرستار شده به ایرنا گفت: بدلیل ایستادن بیش از حد و کمبود استراحت دچار دیسک کمر شدم و هنوز در ابتدای راه هستم و اولین علائم آن را در یک سال اخیر مشاهده کردم و نسخه پزشک برای بهبود بیماری‌ام با شغلم مغایرت دارد و هیچ گونه امکاناتی نیز برای پیشگیری از پیشرفت آن ندارم نه زمان و نه مکان مناسب برای انجام ورزش‌های مناسب در دسترسم نیست.

علی که یازده سال از اولین روز ورودش به حرفه پرستاری می‌گذرد به ایرنا گفت: ۸ سال پیش وارد بخش آنکولوژی شدم، جایی که امید حرف اول را می‌زند اما بیماران این بخش بیش از خانواده چشمشان را به حرف‌هایی که از دهان پرستاران بیرون می‌آید می‌دوزند و من در حالی باید اینکار را انجام دهم که پیش از ورود به بیمارستان بیماری پدرم و مشکلات خانوادگی‌ام، دچار فروپاشی روانی شدم، کسی بابت اینکار به من حقوق نمی‌دهد، تنها باور دارم که برای جان دادن به چشم‌های بی فروغ بیماران به دنیا آمدم.

عضو نظام پرستاری بیان کرد: در دوران سوگ فقدان پدر و مادرم به سر می‌بردم که مصدومان یک تصادف خونبار را وارد بیمارستان کردند و پس از ۵ ساعت فشار کاری بی وقفه به خودم که آمدم دیدم غمی که پیش از این در دل داشتم هزار برابر شده و زانوانم نیز دیگر توان ایستادن ندارد حتی فرصت لحظه ای پلک بهم زدن نیز نداشتم و مدام برای خاله و عموی خانواده که تنها بازماندگان این حادثه بودند از امید می‌گفتم.

وی یادآور شد: من در همان روزها به مادری خبر مرگ فرزندش را باید می‌دادم که می‌گفت: غذای پسرم روی اجاق است چقدر دیگر مرخص می‌شود.

علی درباره رفتار مردم با کادر درمان بیان کرد: بارها پیش آمده که پرستاران با بغضی سنگین پیش من می‌آیند و از ناملایماتی‌های بیماران و همراهان آنها گله می‌کنند و از فحش‌های رکیک گرفته تا حمله و هتک حرمت و ضرب و شتم آنها مواردی است کهبه وفور شاهد آن هستیم.

رزمندگان بی سلاح

فشار روحی و روانی وارده به کادر درمان و بویژه پرستاران بیش از یک واژه است و این امر در روزهای جنگ به سیاه‌ترین شکل ممکن خود را نشان داد، کسانی که کرونا را با سپر کردن جانشان از جامعه و مردم دور کردند امروز در برابر نیروهای متخاصم و متجاوز اسرائیل و آمریکا برای مردم در پشت خاکریزهای بیمارستان با سلاح علم و عشق ایستادند.

رئیس نظام پرستاری استان بوشهر به ایرنا بیان کرد: بیش از ۷۰ درصد جمعیت پرستاران را بانوان تشکیل می‌دهند و گاهی پیش آمده که پرستار از شدت نگرانی رنگ به رو نداشته و علت را که جویا شدم گفته “بیش از دو ساعت است که از فرزندان دوقلویم که در خانه تنها بوده‌اند، خبری نیست و هرچه تلفن میزنم هم جواب نمی دهند” باید او را به خانه بفرستم، اما این در حالی است که اگر حجم کار بیمارستان در همان زمان زیاد باشد، نمی‌توانم به او اجازه خروج از بیمارستان را بدهم.

شهلا جهانگیری بیان کرد: موارد متعددی از مراجعه شوهران ناراضی به ایستگاه پرستاری مشاهده می‌شود که بدلیل مشکلات خانوادگی تقاضای ترک کار همسر خود را دارند و دلیلشان این است که زن من خودش و ما را فدای شغلش کرده‌است.
صدای نارضایتی خانواده و پرستاران در حجم ناملایمات دستورالعمل‌های نظام پرستاری و سختی‌های روحی و جسمی این شغل بار سنگینی را بر شانه‌های پرستاران می‌گذارد.

رئیس نظام پرستاری اظهارکرد: هر کشوری در مواجهه با جنگ دو رکن اصلی ارتش و کادر درمان را دارد، اما سلاح سربازان تفنگ و اسلحه است و پرستاران جانشان را سپر بقیه می‌کنند.

جهانگیری افزود: بسیاری از مشاغل برای دور شدن از دایره آسیب‌های جنگی به خانواده و فامیل‌های خود در شهرهای اطراف پناه می‌بردند و یا به صورت دور کار در خانه کنار خانواده‌هایشان بودند اما پرستاران استان بوشهر گاهی مجبور می‌شدند فرزندان خود را به منزل پدر و مادر یا وابستگانشان ببرند و دوباره به محل کار برگردند.

وی ادامه داد: اگرچه بوشهر یکی از استان‌هایی بود که مصدومان و تلفات ناشی از حملات موشکی را در کارنامه خود نداشت اما تمام نیروهای کادر درمان در این ۱۲ روز در آماده باش کامل حتی پلک برهم نگذاشتند.

جهانگیری گفت: بیمارستان‌ها در برخی از جنگ‌ها و بویژه در کارنامه اسرائیل کودک کش، همواره مرکز توجه حملات نظامی است و پرستاران با آگاهی از این امر بدون ساعتی مرخصی در جایگاه شغلی خود حاضر شدند.

پرستار هنرمندی که بر بوم درد و رنج، نقش امید می‌کشد

بر اساس گفته روانشناسان هر فرد در مقابله با مشکلات، شوک‌ها و حوادثی که هیجان مدار است نیاز به تخلیه روانی و گفت و گو با فرد متخصص دارد اما پرستاران در حالی که با مشکلات خود در ذهنشان درگیر هستند برای تزریق امید به رگهای حیات بیماران بر بوم درد و رنج آنها رنگ امید می‌پاشند.

رئیس نظام پرستاری بوشهر بیان کرد: در این شغل علاقه حرف اول را می‌زند و بسیاری از پرستاران در همان ابتدای امر و در مواجهه با حقوق، مزایای و کمبود امکانات از آن کناره می‌گیرند چنانچه پس از جنگ نیز شاهد ریزش پرستاران بسیاری بودیم و درخواست‌ها برای کناره‌گیری از این کار افزایش یافت.

جهانگیری بیان کرد: بر اساس مستندات علمی روحیه بین ۵۰ تا ۶۰ درصد در بهبود بیماری ها تاثیر دارد و بر همین اساس اغلب پرستاران بویژه برای بیماران صعب العلاج تنها از شاه کلید امید، واژه‌های مثبت و روحیه دهی در این امر استفاده می‌کنند.

رئیس نظام پرستاری بوشهر اظهار کرد: پرستاران حتی اتاقی در بیمارستان و مراکز درمانی برای تخلیه روانی خود و گریه کردن ندارند چه برسد به حضور یک روانشناس در کنار آنها برای تسکین و درمان درهای روحی آنها و این امر باید مورد توجه مسئولان قرار گیرد زیرا بتازگی شمار پرستارانی که به من مراجعه می‌کنند و از شرایط سخت و نامساعد محیط کار و تصمیمشان مبنی بر ترک شغل صحبت می‌کنند.

وی افزود: مردم فراموش می‌کنند که در روزهای کرونا و بیماری‌های خود و عزیزانشان از جایی به بعد دارو کارساز نبود و این ایثار، فداکاری و ایستادگی پرستاران و کادر درمان بود که آنها را به آغوش خانواده بازگرداند.

ایجاد مراکز ترمیم روحی و جسمی ویژه پرستاران

رئیس نظام پرستاری بوشهر گفت: بیشتر پرستاران در چند سال اول فعالیتشان دچار دیسک گردن، کمر، پا درد و غیره می‌شوند و این امر در حالی است که براساس مطالعات علمی تامین برخی رفاهیات ابتدایی همچون استخر یا سالن ورزشی و فیزیوتراپی ویژه کادر درمانی در پیشگیری از بیماری‌های مربوط به این شغل و پیشرفت آن کمک شایانی می‌کند.

وی عنوان کرد: در روزهای پاندمی کرونا ۲۴ ساعت روی پا و در لباسی که حتی قطره‌ای آب به پوست بدن نمی‌رسید می ایستادیم و بسیاری از همکارانم پس از آن روزها دچار بیماری‌هایی شدند که همچنان درگیر درمان آن هستند.

جهانگیری ضمن اشاره به تبعات منفی این امر اضافه کرد: کمبود نیروی پرستاری به منزله ضعیف شدن خط دفاعی سلامت یک جامعه است و باید برای این امر تمهیدهایی در نظر گرفته شود اگر باز هم اپیدمی همچون کرونا پیش بیاید ما دیگر به اندازه آن روزها نیروی کافی و انرژی نداریم.